Η διαδικασία λήψης αποφάσεων για την χωρική και κλαδική κατανομή των δημοσίων επενδύσεων συνήθως εμπεριέχει πολλαπλούς και αλληλένδετους στόχους και περιορισμούς. Αυτές οι αλληλεπιδράσεις μπορεί να έχουν σημαντική επίπτωση στις μελλοντικές ροές δαπανών και ανάγκες για επενδύσεις, και στην αξιολόγηση της ανάπτυξης των υποδομών σε εθνικό επίπεδο. Η παρούσα εργασία παρουσιάζει ένα δυναμικό χωρικό-οικονομικό υπόδειγμα για την εξέταση των ενδοκλαδικών και διακλαδικών εξαρτήσεων των δαπανών για δημόσιες επενδύσεις υπό εισοδηματικούς περιορισμούς. Τα στοιχεία πηγάζουν από τη βάση δεδομένων του Ολοκληρωμένου Πληροφοριακού Συστήματος (ΟΠΣ) της ελληνικής κυβέρνησης και αφορούν όλες τις πραγματοποιηθείσες δαπάνες για επενδύσεις που έχουν χρηματοδοτηθεί από Ευρωπαϊκούς και εθνικούς πόρους κατά τη δεκαετία 2000-2009. Η ανάλυση διεξάγεται σε επίπεδο Νομού και περιλαμβάνει συνολικά έντεκα κατηγορίες δαπανών ή τύπους επενδύσεων: τους πέντε κλάδους του τομέα των μεταφορών, δηλαδή, οδούς, σιδηρόδρομους, αεροπορικές μεταφορές, θαλάσσιες μεταφορές και αστικές δημόσιες συγκοινωνίες, και έξι ευρύτερους τομείς που αναφέρονται στην ενέργεια, τις τεχνολογίες πληροφορικής και επικοινωνιών, την έρευνα και τεχνολογική ανάπτυξη, το περιβάλλον (συμπεριλαμβανομένου του τουρισμού και του πολιτισμού), τον αγροτοβιομηχανικό τομέα και τις κοινωνικές υποδομές. Οι σχέσεις κατανομής των δημόσιων επενδύσεων εντός του τομέα των μεταφορών και, ιδιαίτερα, μεταξύ των διαφόρων ευρύτερων τομέων είναι κυρίως ανταγωνιστικές μεταξύ τους. Αυτό το αποτέλεσμα μπορεί να αποδοθεί στην έλλειψη συντονισμού μεταξύ των επιμέρους πολιτικών, σε τεχνολογικούς και δημοσιοοικονομικούς περιορισμούς, σε απαιτήσεις κοινωνικής συνοχής, και σε γεωγραφικούς και πολιτικούς παράγοντες. Η σημασία κάθε ενός από τους παραπάνω παράγοντες ποικίλλει ανάλογα με την χρονική στιγμή, την τοποθεσία και τον τύπο της επένδυσης. Οι δαπάνες για δημόσιες επενδύσεις διέπονται γενικά από σημαντικές θετικές οικονομίες κλίμακας. Υπάρχουν περιορισμένες και γενικά ασύμμετρες σχέσεις συμπληρωματικότητας. Αυτές εντοπίζονται κυρίως μεταξύ των δαπανών για παραγωγικές υποδομές, όπως από τις θαλάσσιες στις αεροπορικές μεταφορές, από την ενέργεια στις οδικές, σιδηροδρομικές και δημόσιες αστικές μεταφορές, από τις οδικές και δημόσιες αστικές μεταφορές στις θαλάσσιες μεταφορές, και από τις θαλάσσιες μεταφορές στις τεχνολογίες πληροφορικής και επικοινωνιών και στην έρευνα και τεχνολογική ανάπτυξη. Τέτοιου είδους υποδομές με θετικές δημοσιονομικές εξωτερικεύσεις θα μπορούσαν να συνθέσουν κατά προτεραιότητα ένα επενδυτικό πακέτο τόνωσης της οικονομίας, ώστε μελλοντικά να προσελκύσουν περαιτέρω επενδύσεις και να ενεργοποιήσουν τις οικονομίες συγκέντρωσης. Ενόψει και της νέας προγραμματικής περιόδου 2014-2020, κρίνεται σημαντική η θέσπιση ενός πιο συνεπούς, διαφανούς και συνεκτικού πλαισίου ενοποιημένης αξιολόγησης των δημοσίων επενδύσεων τόσο σε διατομεακό όσο και διαπεριφερειακό επίπεδο.

(pdf)