Αρ. 116. RECENT EVIDENCE ON TAXPAYERS’ REPORTING DECISION IN GREECE: A QUANTILE REGRESSION APPROACH

E.A. Kaditi, E.I. Nitsi. 2011. (Mε ελληνική περίληψη.)

 

Η εξέταση του φαινομένου της φοροδιαφυγής κατά την εκτίμηση των επιπτώσεων μιας φορολογικής μεταρρύθμισης θεωρείται απαραίτητη για την ελαχιστοποίηση της μεροληψίας των φυσικών προσώπων, και ως εκ τούτου για την αποφυγή εσφαλμένων προτάσεων πολιτικής. Η αποτελεσματικότητα της κυβερνητικής παρέμβασης επηρεάζεται σημαντικά από τις μεταβολές στη συμπεριφορά των φορολογουμένων, καθώς το ενδεχόμενο απόκρυψης δηλωθέντων εισοδημάτων εξαρτάται από το ισχύον φορολογικό σύστημα. Δεδομένου ότι η Ελλάδα θεωρείται μια χώρα με υψηλό ποσοστό φοροδιαφυγής, η εκτίμηση ελαστικοτήτων του δηλωθέντος εισοδήματος είναι χρήσιμη για τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής ως προς την αξιολόγηση εναλλακτικών φορολογικών πολιτικών και την πρόβλεψη του επιπέδου των φορολογικών εσόδων.

Η εξέταση της συμπεριφοράς των φυσικών προσώπων ως προς οριακές μεταβολές των φορολογικών συντελεστών καθώς και της αντίδρασης των φορολογουμένων κατά μήκος της εισοδηματικής κατανομής διεξάγεται στη παρούσα μελέτη με την μέθοδο της ποσοστημοριακής παλινδρόμησης (quantile regression), η οποία επιτρέπει την εκτίμηση πλήθος εισοδηματικών ελαστικοτήτων με βάση το ύψος του δηλωθέντος εισοδήματος και για διαφορετικές επαγγελματικές ομάδες. Τα διαθέσιμα στατιστικά στοιχεία προέρχονται από τις επιμέρους φορολογικές δηλώσεις των φυσικών προσώπων για το οικονομικό έτος 2009, παρεχόμενα από τη Γενική Γραμματεία Πληροφοριακών Συστημάτων του Υπουργείου Οικονομικών. Η εμπειρική ανάλυση βασίζεται σε εισοδηματικές κλίμακες που ανταποκρίνονται τόσο στο φορολογικό σύστημα του οικονομικού έτους 2009 όσο και σε εκείνο της φορολογικής μεταρρύθμισης του 2010.

Από τα αποτελέσματα φαίνεται μια έντονη διαφοροποίηση των εισοδηματικών ελαστικοτήτων φόρου τόσο ανά εισοδηματική τάξη όσο και ανά επαγγελματική ομάδα. Με βάση τις εκτιμημένες ελαστικότητες και τη φορολογική μεταρρύθμιση του 2010 διαμορφώθηκε ένα σενάριο εφαρμογής των σχετικών φορολογικών συντελεστών ένα χρόνο νωρίτερα. Τα αποτελέσματα καταδεικνύουν ότι η απόκρυψη εισοδημάτων μπορεί να είναι σημαντική, ενώ οι εντονότερες αντιδράσεις αναμένονται από την ανώτερη εισοδηματική κλίμακα και κυρίως από τους μισθωτούς αλλά και τους εισοδηματίες.

Κατά συνέπεια, οι προτάσεις πολιτικής δεν μπορεί να δίνονται σε γενικευμένο και συλλογικό επίπεδο, αλλά πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τους επιλεγμένους στόχους πολιτικής σε συγκεκριμένο επίπεδο της εισοδηματικής κατανομής. Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής δεν θα πρέπει λοιπόν να εξετάσουν αποκλειστικά μία ελαστικότητα για την αντιμετώπιση των προβλημάτων της φοροδιαφυγής καθώς και για την ανάλυση της αλλαγής συμπεριφοράς των φορολογουμένων σε μία φορολογική μεταρρύθμιση, αλλά οι απαντήσεις στα θέματα αυτά θα πρέπει να λαμβάνουν υπόψη το ύψος των δηλωθέντων εισοδημάτων και τις διαφορετικές επαγγελματικές ομάδες. Οι διαφορετικές μεταβολές στη συμπεριφορά των φορολογουμένων θα πρέπει να συνεκτιμούνται στην προσπάθεια αποτίμησης των προσδοκώμενων εσόδων από μία φορολογική μεταρρύθμιση έτσι ώστε να εξαχθούν ασφαλή συμπεράσματα για το ύψος των κρατικών εσόδων από τη φορολογία εισοδημάτων των φυσικών προσώπων.

 

(pdf)