Αρ. 84. ΟΙ ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ ΤΩΝ ΜΗ ΕΞΥΠΗΡΕΤΟΥΜΕΝΩΝ ΔΑΝΕΙΩΝ ΚΑΙ Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 2002Q4-2019QΑ
Κ. Λοΐζος. 2022. | ISBN: 978-960-341-130-7
Τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια (ΜΕΔ) αποτελούν κυρίαρχο στοιχείο μιας οικονομίας που διέρχεται από τις συμπληγάδες της χρηματοπιστωτικής-δημοσιονομικής κρίσης από τη μια πλευρά και της ύφεσης στην πραγματική οικονομία από την άλλη. Αυτή ήταν η κατάσταση στην ελληνική οικονομία κατά τη δεύτερη δεκαετία του 2000, η οποία άφησε ως κληρονομιά το δισεπίλυτο πρόβλημα των ΜΕΔ.
Στην παρούσα μελέτη επιχειρούμε μία προσέγγιση του ζητήματος αυτού σε δύο επίπεδα. Στο πρώτο μέρος της μελέτης προβαίνουμε σε μία χαρτογράφηση της πρόσφατης βιβλιογραφίας στο θέμα εστιάζοντας κυρίως στην ελληνική περίπτωση. Με αυτή την επισκόπηση προσδιορίζουμε τόσο τα θεωρητικά όσο και τα εμπειρικά προβλήματα και προκλήσεις που τίθενται. Στο δεύτερο μέρος της μελέτης μας, αξιοποιoύμε χρονολογικές σειρές για τις βασικές μακροοικονομικές μεταβλητές της ελληνικής οικονομίας καθώς και συγκεντρωτικά στατιστικά στοιχεία που αφορούν το ελληνικό τραπεζικό σύστημα για το χρονικό διάστημα 2002Q4-2019Q1. Οι οικονομετρικές εκτιμήσεις γίνονται με χρήση Διανυσματικών Υποδειγμάτων Διόρθωσης Σφαλμάτων (VECM). Εκτιμούμε συνολικά τρία υποδείγματα που καλύπτουν τα επιχειρηματικά, τα καταναλωτικά και τα στεγαστικά μη εξυπηρετούμενα δάνεια. Τα ευρήματά μας υποστηρίζουν τη σημαντική θετική σχέση μεταξύ του ποσοστού της ανεργίας και των ΜΕΔ. Στατιστικά σημαντικές σχέσεις προκύπτουν και για τις δημοσιονομικές μεταβλητές του κρατικού προϋπολογισμού και του δημοσίου χρέους αλλά με όχι πάντα σαφές πρόσημο. Τέλος, διαπιστώνεται επίσης η ύπαρξη θετικής στατιστικά σημαντικής σχέσης μεταξύ των ΜΕΔ και της κεφαλαιακής επάρκειας των τραπεζών.
Τα παραπάνω αποτελέσματα μάς οδηγούν στο συμπέρασμα ότι η αντιμετώπιση του προβλήματος των ΜΕΔ στην Ελλάδα έχει πολλαπλές διαστάσεις. Από τη μία πλευρά στηρίζεται σε επιλογές πολιτικής οι οποίες θα βοηθήσουν στη βελτίωση των συνθηκών στην πραγματική οικονομία, πιθανώς μέσω νέων διαύλων ή βελτίωσης των υπαρχόντων που θα αυξήσουν τις πιστοδοτήσεις στην πραγματική οικονομία. Από την άλλη πλευρά, σε πρωτοβουλίες που θα βοηθήσουν στη βελτίωση της χρηματοοικονομικής υγείας των τραπεζών και των συνθηκών γενικότερα στις χρηματοπιστωτικές αγορές και στις σχέσεις μεταξύ δανειστών και οφειλετών. Τέτοιες πρωτοβουλίες, που να υπηρετούν αυτές τις διαστάσεις του προβλήματος, υποστηρίζουμε ότι μπορεί να είναι οι πρωτοβουλίες της κυβέρνησης (σχέδιο «Ηρακλής») και της Τράπεζας της Ελλάδος για τη μείωση των ΜΕΔ, η ίδρυση της Ελληνικής Αναπτυξιακής Τράπεζας και η ψήφιση του νέου πτωχευτικού νόμου που βελτιώνει τις συνθήκες στο νομικό πλαίσιο που αφορά τις προϋποθέσεις κήρυξης χρεοκοπίας από την πλευρά των οφειλετών. Τέλος, η μελέτη ολοκληρώνεται με την επισήμανση ορισμένων κατευθύνσεων μελλοντικής έρευνας τόσο σε θεσμικό όσο και σε συμπεριφορικό επίπεδο στον βαθμό που οι ιδιαίτερες θεσμικές συνθήκες σε κάθε χώρα, η σύγκριση με το ευρωπαϊκό και διεθνές πλαίσιο, αλλά και η ανάδειξη των παραγόντων που καθορίζουν τη συμπεριφορά των δρώντων υποκειμένων στις χρηματοπιστωτικές αγορές, θα εμπλούτιζαν τα ευρήματα της παρούσας μελέτης.